هندوراس ال‌نارانخو

کارمن فابیولا فیالوس ملندز، تولیدکننده نسل‌سومی قهوه، فعالیت حرفه‌ای خود را در کنار همسرش آغاز کرد؛ کسی که پیش از او تجربه سال‌ها کشاورزی و مالکیت مزارع قهوه را داشت. مزرعه آن‌ها در روستای «سن فرانسیسکو» واقع در منطقه «لاپاز» و شهرداری «ماکالا» قرار دارد؛ زمینی به وسعت ۱٫۷۵ هکتار که تمام آن به کشت قهوه اختصاص یافته است. این مزرعه در ارتفاع ۱۳۱۵ متری از سطح دریا، جایی میان مه و آفتاب کوهستان، قرار دارد.

کیفیت محصول این مزرعه حاصل دقت وسواس‌گونه در تمامی مراحل تولید است؛ از برداشت گیلاس‌های کاملاً رسیده، تخمیر کنترل‌شده، تا فرآیند خشک‌کردن در نور خورشید. رقم قهوه‌ای که در این مزرعه پرورش می‌یابد، کاتوآی است؛ رقمی شناخته‌شده و پرپتانسیل در دنیای قهوه تخصصی.

این مزرعه مجهز به زیرساخت‌های کامل از جمله سازه‌های بتنی، مخازن سرامیکی، دستگاه پالپر استوانه‌ای٬ خشک‌کن‌های خورشیدی و دسترسی به آب رودخانه برای استفاده در فرآوری است؛ استقرار این امکانات در  محل مزرعه انجام فرآیند فرآوری را به صورت بی‌وقفه و با نظارت کامل میسر می‌کند.

کارمن و خانواده‌اش علاوه بر تمرکز بر کیفیت، به پایداری و سلامت خاک نیز متعهدند. آن‌ها با استفاده از کودهای آلی، درختان سایه‌ساز و موانع زنده تعادلی طبیعی میان بهره‌برداری و محافظت از محیط زیست برقرار کرده‌اند.
موانع طبیعی به موانع یا حصارهای زنده‌ای گفته می‌شود که با استفاده از گیاهان ساخته می‌شوند. در ساخت این نوع موانع به‌جای استفاده از مواد مصنوعی یا غیرزنده مثل سیم‌خاردار یا دیوار، از گیاهانی مانند درختچه‌ها، نی‌ها، یا گونه‌های مقاوم استفاده می‌شود که در حاشیه مزارع یا زمین‌های کشاورزی کاشته می‌شوند.

کاربرد این نوع موانع در کشاورزی پایدار با نتایجی همراه است که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

• جلوگیری از فرسایش خاک

• کنترل روان‌آب و حفظ رطوبت خاک

• ایجاد بادشکن طبیعی

• افزایش تنوع زیستی

• جذب آفات و حشرات مفید به‌عنوان بخشی از کنترل زیستی

• تعیین مرز مزرعه به‌صورت پایدار و طبیعی

در مزرعه‌های قهوه، این موانع اغلب با درختان بومی یا گیاهان پایدار ساخته می‌شوند تا هم به طبیعت آسیب نزنند و هم در نگهداری از خاک و تنوع زیستی مزرعه نقش مؤثری داشته باشند.

کارمن رؤیایی روشن در سر دارد: این‌که هر سال کیفیت قهوه‌اش بهتر از سال پیش باشد. رؤیایی که با تکرار، ارزیابی، مراقبت و اشتیاق در مسیر حرفه‌ای‌اش معنا می‌یابد.

تولید قهوه در هندوراس

در سطح ملی، هندوراس حدود ۹۶٬۸۰۰ تولیدکننده قهوه دارد که در مجموع بیش از ۴۵۴ هزار مانزانا (واحد محلی اندازه‌گیری زمین) از زمین‌ها را به کشت قهوه اختصاص داده‌اند. از این مقدار، حدود ۴۱۹ هزار مانزانا در حال حاضر در مرحله تولید فعال قرار دارند و حدود ۳۵ هزار مانزانا در مرحله رشد اولیه هستند (یعنی هنوز به مرحله تولید نرسیده‌اند).

تولید کل قهوه کشور به حدود ۷٬۱۵۹٬۸۰۰ کیلوگرم قهوه اورو می‌رسد. این میزان قهوه با میانگین بهره‌وری ۱۷.۰۷ کیلوگرم قهوه به ازای هر مانزانا به‌دست آمده است.

در این میان، دپارتمان‌هایی مثل کومایاگوا، کوپان، لمپیرا، ال‌پارایسو و سانتا باربارا بیشترین تولید را دارند و در صدر تولید قهوه کشور قرار گرفته‌اند. در مقابل، مناطقی مثل چولوتکا، کولون و آتلانتیدا سهم بسیار کمی در تولید دارند.

-مانزانا (Manzana): یک واحد مساحت محلی است که معادل حدود ۰.۷ هکتار یا ۷٬۰۰۰ متر مربع است. این واحد برای اندازه‌گیری زمین‌های کشاورزی در آمریکای لاتین رایج است.

– قهوه اورو (Café Oro): این اصطلاح به معنای قهوه طلایی٬ به دانه‌های قهوه خشک‌شده و فرآوری‌شده‌ای گفته می‌شود که آماده صادرات هستند. این نوع قهوه از نظر کیفیت، رطوبت و شکل، استانداردهای بین‌المللی را دارد و مبنایی برای سنجش عملکرد تولیدی است. این نام‌گذاری چند دلیل دارد که از جالب ترین آن‌ها ارزش بالای قهوه در میان محصولات صادراتی هندوراس است و درواقع دانه سبز باکیفیت٬ خصوصا قهوه‌های تخصصی همچون طلا برای اهالی هندوراس ارزشمند اند. دلیل دیگر این نام‌گذاری از ظاهر براق و سبز طلایی دانه‌های سبز قهوه است که در نور به رنگ سبز متمایل به طلایی دیده می‌شوند.

تولید قهوه در لا پاز، هندوراس

دپارتمان لا پاز در کشور هندوراس، یکی از مناطق فعال در تولید قهوه است. در این منطقه:

• حدود ۹٬۵۱۱ تولیدکننده قهوه فعالیت دارند.

• ۳۴٬۵۶۸ مانزانا زمین به کشت قهوه اختصاص یافته است.

• از این مقدار، ۳۲٬۸۲۵ مانزانا در حال حاضر در مرحله تولید فعال هستند و حدود ۱٬۷۴۳ مانزانا نیز هنوز در مرحله رشد اولیه قرار دارند.

در سال ۲۰۲۲ – ۲۰۲۳ که این بررسی انجام شده، تولید قهوه در لا پاز به حدود ۵۰۶٬۸۸۱ کیلوگرم قهوه اورو رسید.

میانگین بهره‌وری در این منطقه حدود ۱۵.۴۵ کیلوگرم قهوه اورو به ازای هر مانزانا بوده که در مقایسه با میانگین ملی (۱۷.۰۷ کیلوگرم/مانزانا) کمی پایین‌تر است.

نسبت تولید لا پاز به کل کشور:

• تعداد تولیدکنندگان: لا پاز حدود ۹.۸۲٪ از کل تولیدکنندگان کشور را در خود جای داده است.

• مساحت زیر کشت: حدود ۷.۶٪ از کل زمین‌های زیر کشت قهوه در هندوراس در لا پاز قرار دارد.

• تولید قهوه اورو: لا پاز تنها ۷.۰۸٪ از تولید کل کشور را تأمین کرده است.

• بهره‌وری: بهره‌وری لا پاز کمی پایین‌تر از میانگین کشور است.

رقم کاتوآی

کاتوآی برای اولین بار در سال ۱۹۴۹ از پیوند بین موندونوو و کاتورای زرد بوجود آمد و ابتدا با نام H-2077 شناخته می‌شد. این پیوند توسط مؤسسه‌ی زراعی ایالتی سائوپائولو (Instituto Agronomico – IAC) در شهر کامپیناس برزیل انجام شد. حاصل این پیوند پس از انتخاب نسبی (pedigree selection) که شامل انتخاب گیاهان برتر در نسل‌های متوالی بود، در سال ۱۹۷۲ در برزیل به طور رسمی عرضه شد. این گیاه نسبت به رقم بوربون بهره‌وری بسیار بالاتری دارد؛ بخشی از این برتری به دلیل اندازه‌ی کوچک آن است که امکان کاشت فشرده‌تر درختان در زمین را فراهم می‌کند — به‌طوری‌که می‌توان آن را تقریباً با دو برابر تراکم معمول کاشت.

ویژگی ظاهری گیاه باعث می‌شود که اعمال درمان‌های آفت‌کشی و مبارزه با بیماری‌ها برای آن نسبتاً آسان باشد. این رقم با قدرت رشد بیشتر و ارتفاع کم درخت شناخته می‌شود، اگرچه نسبت به کاتورا قابلیت فشردگی کاشت کمتری دارد. با این حال، کاتواِی به شدت در برابر زنگ برگ قهوه آسیب‌پذیر است. واژه‌ی “Catuaí” از زبان گوارانی(زبان یکی از اقوام بومی آمریکای جنوبی است که در پاراگوئه، بخش‌هایی از برزیل، بولیوی و آرژانتین صحبت می‌شود) گرفته شده و به معنی «بسیار خوب» است. امروزه این رقم از کیفیت فنجانی خوب ولی نه عالی برخوردار است. انواع میوه‌ی زرد و قرمز آن وجود دارد و در کشورهای مختلف نمونه‌های متفاوتی از آن پرورش داده می‌شوند.

کاتوآی برای نخستین‌بار در سال ۱۹۷۹ به هندوراس معرفی شد و توسط مؤسسه قهوه هندوراس (IHCAFÉ) آزمایش شد. در سال ۱۹۸۳، پس از انتخاب دو لاین برای کشت، به صورت تجاری عرضه شد. مدتی این رقم تقریباً نیمی از سهم عربیکای در حال کشت هندوراس را تشکیل می‌داد. پژوهشگران موسسه قهوه هندوراس همچنان در حال تولید پیوندهای جدیدی از کاتوآی، از جمله پیوندهایی با هیبرید تیمور هستند.

دستورالعمل دم‌آوری (پایه)

اسپرسو: میزان سابه: ۱۸ – ۲۰  گرم * میزان خروجی: ۳۶ – ۴۰  گرم * مدت زمان عصاره‌گیری: ۲۵ – ۲۷  ثانیه * دما: ۹۱ – ۹۳ درجه سانتیگراد

چکانه‌ای: میزان سابه: ۱۶ – ۱۷ گرم * نسبت دم‌آوری:  ۱:۱۴.۵ – ۱:۱۵.۵ * دمای دم‌آوری: ۹۲ – ۹۳ درجه سانتیگراد * مدت زمان دم‌آوری: ۲:۳۰ – ۳:۰۰ دقیقه

غوطه‌وری: میزان سابه: ۱۷  گرم * نسبت دم‌آوری:  ۱:۱۵  * دمای دم‌آوری: ۹۲ – ۹۴ درجه سانتیگراد * مدت زمان دم‌آوری: ۳:۱۵ – ۴:۰۰ دقیقه